Prawa kobiet po poronieniu. Sprawdź, co ci przysługuje oraz co musisz zrobić

Co szósta ciąża kończy się poronieniem. Kiedy nagle odchodzi dziecko, niezależnie od etapu ciąży, świat matki nagle przestaje istnieć. Pojawia się złość, gniew, płacz, rozpacz. Kobiety często nie wiedzą, co mają zrobić, jak postąpić, o co zapytać, do kogo zwrócić się o pomoc. Niewiele mówi się o prawach kobiet po poronieniu – a te istnieją. Zapytaliśmy prawniczkę Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, jakie prawa przysługują kobietom, które poroniły.

Kiedy mówimy o poronieniu ?

Lekarze, na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania, kwalifikują poronienie jako wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, który nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli, o ile nastąpiło to przed upływem 22. tygodnia ciąży (21 tygodni i 7 dni).

A kiedy mamy do czynienia z tzw. „martwym urodzeniem”?

Strata ciąży po upływie jej 22. tygodnia nazywana jest „martwym urodzeniem”.

Jakie zatem prawa, zgodnie z kodeksem pracy, przysługują kobiecie po stracie dziecka?

Lekarze, zestawiając obowiązujące ich przepisy wspomnianego wyżej rozporządzenia z art. 1801 § 1 kodeksu pracy, który stanowi, że „w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka”, stoją na stanowisku, że tylko kobietom, które straciły ciążę po upływie 22. tygodni, przysługuje urlop i zasiłek macierzyński taki jak kobietom, które urodziły zdrowe dzieci.

Zespół Prawny Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny stoi jednak na stanowisku, że takie różnicowanie jest nieuzasadnione i nieproporcjonalne i wszystkim kobietom, które poroniły powinny przysługiwać te świadczenia. W szczególności, że ani kodeks pracy czy ustawa – Prawo o aktach stanu cywilnego, ani inne regulacje prawne dotyczące świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie różnicują w tym przypadku sytuacji kobiet ze względu na moment straty ciąży. Czynią to jedynie przepisy rozporządzenia dotyczące zagadnień technicznych, będących wskazówkami dla lekarzy, jak prowadzić dokumentację medyczną.

Czy kobieta, która urodziła martwe dziecko, ma prawo spędzenia z nim „kilku chwil” sam na sam w szpitalu, aby móc się z nim pożegnać?

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w art. 20 ust. 1 przyznaje wszystkim pacjentom i pacjentkom prawo do poszanowania ich intymności i godności. Z tego przepisu można wywodzić prawo do pożegnania z martwym dzieckiem, a odmowa mogłaby nastąpić tylko w wyjątkowym przypadku, np. zagrożenia epidemiologicznego. Personel medyczny jest jednak co do zasady zobowiązany – w trosce o dobrostan pacjentki, w tym jej komfort psychiczny – zapewnić jej przeżywanie takich chwil w godności.

Kto podejmuje decyzje o pochówku dziecka?

Decyzja ta, ponieważ uwarunkowana jest kwestiami wiary i wyznania, a więc kwestii należących do sfery prywatnej, pozostawiona być powinna rodzicom dziecka. Samo zagadnienie stosowanego nazewnictwa też powinno uwzględniać poglądy głównych zainteresowanych – niektórzy mogą na przykład traktować poronienie jako stratę szansy na posiadanie dziecka, ale nierównoznaczne ze śmiercią dziecka. Wówczas wywoływanie presji, że kobieta po stracie ciąży powinna skorzystać ze wsparcia księdza, odprawić pogrzeb, przeżywać długą żałobę lub nadać imię jest naruszaniem jej prawa do prywatności.

Pacjentkom powinno się zapewnić bezpłatny i swobodny dostęp do opieki psychologicznej i duszpasterskiej, ale wysoce nie na miejscu jest sugerowanie, jaki jest „przyzwoity” sposób na przeżywanie takich zdarzeń życiowych.

Jak wówczas wygląda przygotowanie pogrzebu – czy kobieta  może liczyć na otrzymanie zasiłku z ZUS? I ile wynosi taki zasiłek pogrzebowy?


Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, jednak nie więcej niż 4 tys. złotych. Wniosek o zasiłek należy złożyć w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby, która się o niego ubiega. Na jego złożenie jest 12 miesięcy od dnia straty ciąży.


Do wniosku o zasiłek pogrzebowy powinien być dołączony odpis skrócony aktu zgonu albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją,  że dziecko urodziło się martwe. Sytuacja jest więc analogiczna jak przy urlopie i zasiłku macierzyńskim. Jeszcze raz pragnę podkreślić stanowisko Zespołu Prawnego Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, że dostęp do świadczeń z kodeksu pracy czy zasiłku pogrzebowego nie powinien być ograniczany ze względu na wiek ciąży w momencie jej straty oraz że podjęcie decyzji o pogrzebie religijnym należy do kobiety i jej partnera.

A co w przypadku, gdyby kobieta nie zdecydowała się na pogrzeb religijny?

Jeżeli kobieta nie zdecyduje się na wyprawienie pogrzebu religijnego, wówczas obowiązek ten spoczywa na gminie właściwej ze względu na miejsce zgonu. Wystawieniem karty zgonu i przekazaniem zwłok zajmuje się placówka medyczna. Na wniosek kobiety zwłoki te mogą zostać spopielone przez daną placówkę, jeśli dysponuje ona odpowiednim to tego urządzeniem.

Czy kobieta, która straciła dziecko ma prawo żądać wykonania testów dna w laboratorium?


Kobieta ma prawo zlecić wykonanie testów DNA, aby poznać płeć płodu, ale niestety koszt takiego badania musi pokryć sama. Obecnie takie testy po poronieniu wykonuje się najczęściej, by móc wpisać płeć do karty martwego urodzenia, która następnie przesyłana jest do urzędu stanu cywilnego i staje się podstawą realizacji świadczeń w postaci urlopu i zasiłku macierzyńskiego oraz zasiłku pogrzebowego.


Bez tego dokumentu, którego niezbędnym elementem jest wskazanie płci, otrzymanie świadczeń nie jest możliwe. Z tego względu konieczna jest nowelizacja ustawy – Prawo o aktach prawa cywilnego, która uczyniłaby ten wymóg fakultatywnym. Sejmowa Komisja ds. Petycji, w wyniku petycji obywatela, dnia 8 lutego 2017 r. podjęła decyzję o wniesieniu do Sejmu stosownego projektu ustawy, który naprawiłby tę sytuację.

Jakie dokumenty powinna otrzymać w szpitalu kobieta, która poroniła, aby móc zarejestrować dziecko w USC, czy otrzymać przysługujący jej urlop macierzyński w zakładzie pracy?

W takiej sytuacji potrzebny skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, z adnotacją o martwym urodzeniu. Taki odpis wystawia urząd stanu cywilnego po tym, jak zarejestruje martwe urodzenie na podstawie karty martwego urodzenia wypełnionej przez lekarza.

Do kogo może się zwrócić kobieta po poronieniu, której nie respektowano jej praw?

W przypadkach nierespektowania praw z szeroko pojętego zakresu praw reprodukcyjnych zawsze zachęcamy do kontaktu z Zespołem Prawnym Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny pod adresem mailowym: zespolprawny@federa.org.pl. Pomocy udzielamy pro bono.

Jeśli lekarz odmawia nam wystawienia odpowiedniego dokumentu, istnieje możliwość złożenia skargi do Rzecznika Praw Pacjenta lub zawiadomienia do Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej.


Konsultacja: Kamila Ferenc, prawniczka Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, koordynatorka Zespołu Prawnego Federacji. 

 


ZOBACZ TAKŻE:

https://plodnosc.pl/witaj-i-zegnaj-wstrzasajace-pozegnanie-matki-z-corka/

 


Autorka książki (jako Laura Lis) "Moje in vitro. Historia prawdziwa", w której pisze, że cuda się zdarzają i nigdy nie należy tracić nadziei.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *