Kobieta może urodzić dziecko poprzez poród naturalny bądź poprzez cesarskie cięcie. Jak wyglądają te porody? Co je różni? Czy któryś z nich ma większe ryzyko powikłań? Dowiedz się tego jeszcze przed porodem!

Na czym polega poród siłami natury, jakie są jego poszczególne etapy?

Dr n. med. Jan Domitrz, Centrum Artemida: Poród drogami i siłami natury przebiega w trzech etapach nazywanych w języku medycznym okresami.

I ETAP

Poród rozpoczyna się najczęściej wystąpieniem regularniej czynności skurczowej, chociaż może też rozpocząć go pęknięcie pęcherza płodowego i odejście wód płodowych, czy też krwawienie. Regularna czynność skurczowa to występowanie regularnego napinania macicy najczęściej 2-3 razy na 10 minut, o takim natężeniu, które pozwala na rozwarcie szyjki macicy oraz przemieszczanie się w dziecka w kanale rodnym.

Jak długo trwa I etap?

Jest to najdłuższa faza porodu trwająca od kliku do kilkunastu godzin. W normalnych warunkach to jest moment, w którym rodząca trafia na salę porodową, bądź na salę przedporodową.

W fazie tej rodząca może chodzić, brać prysznic, korzystać z toalety, ale jej stan oraz stan dziecka jest monitorowany między innymi poprzez okresowe słuchanie tętna dziecka oraz wykonywanie zapisów KTG (badanie pokazujące czynność serca dziecka i czynność skurczową macicy) oraz ocenę postępowania rozwierania szyjki macicy. Umownie można przyjąć, że co godzinę szyjka rozwiera się na około 2 cm. Po potwierdzeniu rozpoczęcia I okresu porodu możliwe jest zastosowanie znieczulenie podpajęczynówkowego. Znieczulenie najczęściej pozwala zlikwidować silne doznania bólowe powodowane skurczami i obniżaniem dziecka w kanale rodnym, nie eliminuje jednak kompletnie odczuwania napinania macicy.

II ETAP

Druga faza porodu rozpoczyna się po osiągnięciu pełnego rozwarcia szyjki macicy, co umownie określa się na 10 cm. W tym etapie dokonuje się właściwy poród dziecka, najczęściej poprzedzony pęknięciem pęcherza płodowego i odejściem wód płodowych. Dziecko przemieszcza się w kanale rodnym dokonując kilku zwrotów, które umożliwiają opuszczenie macicy oraz pokonanie drogi do świata zewnętrznego, jaką jest kanał rodny zbudowany z kości miednicy. Najczęściej najpierw rodzi się głowa, a później tułów. Drugi okres porodu często odbywa się na łóżku porodowym, ale czasami dokonuje się na krześle porodowym, czy w wannie. Jest to moment, w którym bardzo istotna jest współpraca rodzącej z personelem medycznym.

Dobre przygotowanie rodzącej, które jest możliwe np. poprzez udział w zajęciach w szkole rodzenia, jest kluczowym elementem sprawnego przebiegu tego etapu.

Czasami na tym etapie osoba odbierająca poród stosuje różne techniki ułatwiające urodzenie dziecka, w tym masaż krocza, stosowanie środków poślizgowych zmniejszających opór. Czasami konieczne jest nacięcie krocza celem uniknięcia jego pęknięcia. II okres porodu kończy się odcięciem pępowiny.

Tak rodzi się życie – najpiękniejsze zdjęcia z momentu narodzin

III ETAP

III okres porodu, najkrótszy, to wydalenie łożyska wraz z błonami płodowymi. Od tego momentu rozpoczyna się okres poporodowy, czyli połóg.

Bardzo często porównuje się teraz poród naturalny z porodem poprzez cesarskie cięcie. Jakie są zalety porodu naturalnego?

Największą zaletą porodu naturalnego jest właśnie to, że jest naturalny. Ewolucja człowieka sprawiła, że wiele mechanizmów takich jak nabywanie optymalnej odporności u dziecka, właściwa kolonizacja jelit przez bakterie, prawidłowa aktywacja laktacji jest nieodłącznie związanych z mechanizmem porodu. W literaturze podnosi się pozytywną rolę stresu, jaki przeżywa dziecko w trakcie porodu, w kształtowaniu się układu immunologicznego oraz nerwowego. Ważne też jest mechaniczne oczyszczenie drzewa oskrzelowego w trakcie przechodzenia klatki piersiowej przez kanał rodny. Poród naturalny ma wiele zalet także społecznych, w szczególności obecnie, kiedy jest to wydarzenie rodzinnie, w którym uczestniczą partnerzy. Mogą oni mieć swój aktywny udział w procesie rodzenia potomka.

Wielką zaletą jest brak praktycznych przeciwwskazań do bezpośredniego kontaktu noworodka z matką po jego urodzeniu, co często jest utrudnione po cięciu cesarskim.

Czy istnieją zatem wady porodu naturalnego?

Wady porodu to przede wszystkim brak możliwości zaplanowania terminu rozwiązania, stres oraz napięcie z tym związane. Poród to także duży wysiłek fizyczny, trwający często klika, kilkanaście godzin.

Ćwiczenie jogi w czasie ciąży minimalizuje ból podczas porodu [Wywiad z trenerką]

Jak przygotować się do porodu siłami natury?

Z medycznego punktu widzenia warto mieć świadomość, że w trakcie porodu może dojść do mechanicznego uszkodzenia tkanek kanału rodnego, w tym pochwy szyjki macicy oraz krocza, a w skrajnych przypadkach odbytu i cewki moczowej. Może to mieć wpływ na komfort współżycia, w odległym czasie obniżenie narządu rodnego oraz nietrzymanie moczu. Trzeba podkreślić, że są to powikłania i że w każdym przypadku działań medycznych, tutaj akurat związanych z porodem, one występują. Właściwa opieka medyczna ma na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia tych zdarzeń.

Dlaczego warto więc rodzić naturalnie?

Poród siłami natury, wbrew coraz powszechniejszej tendencji kończenia ciąży cięciem cesarskim, jest godnym propagowania. Przy prawidłowej opiece medycznej w okresie przed porodem oraz w okresie okołoporodowym, jest bezpieczny zarówno dla matki jak i dziecka w wielu sytuacjach powszechnie przyjętych jako wskazania do cięcia cesarskiego, takich jak np. wskazania okulistyczne, czy na stan po przebytym cięciu cesarskim.

Czy po CC jest możliwy poród siłami natury?

Jeżeli chodzi o przebyte cięcie cesarskie (o ile pierwotne wskazania nie występują w kolejnej ciąży), to pomimo niewielkiego ryzyka rozejścia się blizny macicy poród DSN jest tutaj dobrą opcją.

Na czym polega CC i jakie są wskazania do takie porodu?

Cięcie cesarskie jest zabiegiem operacyjnym, polegającym na chirurgicznym nacięciu powłok jamy brzusznej oraz macicy i wydobyciu dziecka wraz z łożyskiem.

Wskazania do cięcia cesarskiego mogą być pierwotne, taki jak np. deformacja kanału rodnego czy wielkość dziecka uniemożliwiająca poród DSN lub mogą także wynikać z zagrożenia wstępującego w trakcie porodu (najczęściej jest to zagrażająca zamartwica płodu wynikająca np. z niewydolności łożyska).

Jak wygląda znieczulenie przy CC?

Cięcie cesarskie jest zabiegiem wykonywanym najczęściej w znieczuleniu podpajęczynówkowym, czyli przy zachowanej świadomości pacjentki. W nielicznych przypadkach może być wykonany w znieczuleniu ogólnym, ale jest to mniej korzystne, ze względu na przechodzenie środków znieczulających przez łożysko do płodu.

Jak się przygotować do CC ?

Warto przed porodem przygotować się do niego zarówno pod względem teoretycznym, jak i praktycznym. Ważnym elementem poza samokształceniem powinny być zajęcia w szkole rodzenia. Istotnym elementem przygotowania do porodu jest zabranie ze sobą niezbędnego wyposażenia dla siebie i dla dziecka. Każdy szanujący się oddział przekazuje pacjentce informacje, co należy ze sobą zabrać.

Co trzeba zabrać ze sobą do szpitala?

Należy pamiętać, że w trakcie porodu niezbędne jest posiadania odpowiedniego zapasu picia (najlepiej czysta woda niegazowana, co do jedzenia to raczej unika się go w trakcie porodu, chociaż przekąska wysokoenergetyczna (np. czekolada) może być sposobem na poprawę nastroju i uzupełnienie energii. Warto również pamiętać, że przed planowanym cięciem cesarskim należy wstrzymać się od picia i jedzenia około 4-6 godzin.

Do szpitala należy zabrać swoją cała dokumentacje medyczną, w szczególności kartę ciąży, ale też dokumenty dotyczące wszystkich istotnych schorzeń które kobieta przebyła, bądź z jakich ciągle się leczy.

Czy należy się również wcześniej ogolić?

Przed porodem warto również przygotować okolicę krocza i ewentualnie brzucha poprzez usunięcie owłosienia. Chociaż zdania na ten temat są podzielone, to jeśli usuwa się owłosienie warto wykonać to kilka dni przed porodem, aby uniknąć uszkodzenia skóry bezpośrednio przed. Może to zmniejszyć ewentualne ryzyko infekcji okolicy rany.

Jaki jest odsetek ciąż zakończonych CC?

Odsetek cięć cesarskich jest coraz wyższy. W niektórych krajach zbliża się do 50 proc., jednak trzeba przyznać, że w wielu bardzo wysoko rozwiniętych krajach obserwujemy tendencje odwrotną, zmierzającą do rozwiązywania cięciem cesarskim minimalnego odsetka ciąż. Powszechne stosowanie cięcia cesarskiego tylko w pewnym stopniu zwiększyło bezpieczeństwo porodu, głównie bezpieczeństwo noworodka. Obecnie znaczny odsetek ciąż kończonych jest cięciem cesarskim ze względów poza medycznych, takich jak chęć zaplanowania terminu porodu, zmniejszenie stresu związanego z oczekiwaniem, unikanie wysiłku związanego z porodem, skrócenie czasu porodu, potrzeba “poczucia zrobienia wszystkiego” dla zdrowia dziecka, z obawy przed konsekwencjami porodu na ewentualny późniejszy komfort współżycia, obawy przed bólem itp.

A co z ryzykiem powikłań po CC?

Niestety brak tutaj jest uwzględnienia ryzyka związanego z samym zabiegiem oraz wpływu przebytego cięcia cesarskiego na przyszłość położniczą. Ryzyko związane z zabiegiem to przede wszystkim większa utraty krwi, uszkodzenia takich narządów jak jelita, naczyń krwionośnych, moczowodów czy pęcherza moczowego.

Ryzyko powikłań szacowane jest na 4 razy wyższe, niż w trakcie porodu naturalnego.

Poza tym warto pamiętać o ryzyku powstawania zrostów po zabiegu, które mogą w przyszłości być przyczyną bólu, czy nawet być przyczyną niedrożności jelit. Czasami mogą stanowić przyczynę kłopotów z zachodzeniem w kolejną ciążę. Ryzyko nieprawidłowego gojenia blizny macicy i ew. rozejście się jej w kolejnej ciąży, czy też wręcz nieprawidłowe zagnieżdżenie zarodka w bliźnie są coraz częstszymi problemami wynikającymi z wysokiego odsetka cięć cesarskich.

Standardy opieki okołoporodowej w Polsce. Na co może liczyć rodząca?

Możemy również mówić o problemach z laktacją?

Proces laktacji po cięciu cesarskim jest inicjowany dużo później, co może być stresujące dla kobiety. I wreszcie brak bólu w trakcie zabiegu nie jest jednoznaczny z bezbólowym przebiegiem po zabiegu. Czas rekonwalescencji jest co najmniej 3 razy dłuższy po cięciu, niż po porodzie DSN.

Reasumując, jeśli nie musimy, to raczej nie korzystajmy z CC?

Oczywiście nie należy wszystkich tych ubocznych efektów zabiegu cięcia cesarskiego traktować jako bezwzględnego przeciwwskazania do unikania tego zabiegu, ale przy podejmowaniu decyzji w szczególności o cięciu z tzw. wskazań pozamedycznych – warto o tym pamiętać.

Rozmawiała: Paulina Ryglowska-Stopka

Dr n. med. Jan Domitrz – specjalista położnictwa i ginekologii, endokrynolog z Centrum Artemida specjalizującej się w diagnostyce i leczeniu niepłodności oraz endokrynologii ginekologicznej.